به گزارش مبشرین به نقل از ایکنا، با گذشت دو سال پس از همه‌گیری کووید-۱۹ و در دوران پس از برگزیت، قرار است منابع مالی اسلامی نقش بیشتری در بهبود اقتصادی و آینده بریتانیا ایفا کند، اما به عقیده کارشناسان برای تحقق پتانسیل‌ها به توسعه بیشتری نیاز است.

به گفته بشار النطور، رئیس بخش جهانی تأمین مالی اسلامی در شرکت رتبه‌بندی فیتچ(Fitch Ratings)، صنعت تأمین مالی اسلامی بریتانیا رو به رشد است.

وی می‌گوید: دولت بریتانیا لندن را به‌عنوان یک مرکز غربی برای تأمین مالی اسلامی و مکان کلیدی برای فهرست‌بندی عرضه صکوک بین‌الملل با جمعیت رو به رشد مسلمانان و زیرساخت‌های قانونی و مالیاتی تبلیغ می‌کند و صنعت مالی اسلامی داخلی در بریتانیا جایگاه ویژه‌ای دارد.

الناطور تأکید کرد: این بخش با چالش‌های چندوجهی، از جمله عدم تقاضای عمومی از پایین به بالا برای محصولات اسلامی مواجه است، زیرا مسلمانان تا ۲۰۱۷ تنها حدود ۵,۱ درصد از جمعیت بریتانیا را تشکیل می‌دادند. فقدان آگاهی عمومی مانع از رشد این صنعت می‌شود، زیرا بخش‌هایی از بازار هدف این صنعت، به مطابقت محصولات آنها با شریعت اعتماد ندارند.

مهم‌ترین پیشرفت در حوزه صنعت تأمین مالی اسلامی در بریتانیا، گشایش تسهیلات نقدینگی جایگزین (ALF) بانک انگلستان (BoE) است که رسماً پذیرش سپرده‌ها را از ماه گذشته آغاز کرد.

ALF به دنبال این است که بانک‌های اسلامی بریتانیا را قادر سازد تا حسابی در بانک مرکزی این کشور داشته باشند تا از آن به عنوان دارایی نقدی با کیفیت بالا (HQLA) استفاده کنند. بانک‌های اسلامی نیز مانند بانک‌های معمولی ملزم به نگه‌داشتن بافر HQLA  ـ بافر (Buffer) سرمایه الزامی ذخایر است که توسط مؤسسات مالی نگهداری می‌شود. بافرهای سرمایه به تضمین یک سیستم بانکی جهانی انعطاف‌پذیرتر کمک می‌کند ـ هستند. از نظر تاریخی، این کار برای بانک‌های اسلامی در مدیریت نقدینگی دشوار بود، زیرا تسهیلات موجود بانک مرکزی بریتانیا،  مبتنی بر بهره است و هیچ تسهیلات نقدینگی مطابق با شریعت اسلامی وجود نداشت. ALF جدید به دنبال هموارسازی زمینه بازی برای بانک‌های اسلامی است.

چارلز هارسنیپ (Charles Haresnape)، مدیر عامل بانک گیت هاوس(Gatehouse Bank)، یکی از مؤسسات منطبق با شریعت بریتانیا هم در این باره گفت که ایجاد تسهیلات بانکی یک شبه برای مؤسسات منطبق با شریعت، گامی فوق‌العاده رو به جلو است و نمونه دیگری از پیشروی بریتانیا در حوزه تأمین مالی اسلامی به‌شمار می‌رود.

خوشبینی بانک‌ها به سال ۲۰۲۲

شش بانک اسلامی در بریتانیا وجود دارد و هر کدام در حوزه‌های مختلف بازار مانند تأمین مالی خرده‌فروشی، شرکت‌ها، اشخاص خصوصی و املاک خدمات می‌دهند.

علی‌رغم ادامه همه‌گیری و چالش‌های اقتصادی داخلی مانند افزایش تورم و تنگ‌تر شدن زنجیره تأمین مالی، دست‌کم دو مدیر اجرایی نسبت به سال ۲۰۲۲ ابراز خوش‌بینی کردند.

اندرو بال (Andrew Ball) مدیر عامل بانک لندن و خاورمیانه (BLME) گفت: امسال، سال رشد است. ما برنامه‌های بلندپروازانه‌ای در سه کسب و کار متمایز و تعریف شده خود داریم؛ مدیریت ثروت، املاک و مستغلات و نیز بانک دیجیتال‌ خود به نام Nomo. این بخش اصلی هدف ما برای تبدیل شدن به ارائه‌دهنده پیشرو در بریتانیا در بخش مدیریت ثروت مطابق با شریعت برای اتباع شورای همکاری خلیج فارس (GCC) است.

عرضه صکوک

در مارس۲۰۲۱، دومین صکوک مستقل در بریتانیا فروخته شد. وام ۵۰۰ میلیون پوندی (۶۸۱,۶ میلیون دلار) مطابق با شریعت اسلامی که در ۲۲ ژوئیه ۲۰۲۶ سررسید می‌شود، نرخ سود ۰.۳۳۳ درصدی را ارائه می‌کند که برابر بازدهی ۱.۵ درصد طلایی (اوراق قرضه دولتی بریتانیا) سررسید جولای ۲۰۲۶ است. این دومین عرضه صکوک در بازار مالی بریتانیا از  سال ۲۰۱۴ بود که شامل یک صکوک ۵ ساله ۲۰۰ میلیون پوندی بود.

استلا کاکس، مدیر عامل گروه DDCAP، ابراز اطمینان کرده که HMT  وزارت خزانه‌داری سلطنتی که مدت‌هاست به امور مالی اسلامی به عنوان‌کمک کننده قابل توجهی در ظرفیت، تنوع و رقابت بریتانیا و لندن به عنوان یک مرکز مالی پیشرو و جهانی نگاه کرده است، به بررسی همه گزینه‌های موجود ادامه خواهد داد.

با این همه سخنگوی HMT در بیانیه‌ای اعلام کرد: برنامه همچنان این است که HMT و DMO (اداره مدیریت وام) پرونده صدور صکوک بیشتر را تحت بررسی قرار می‌دهند، اما هیچ برنامه‌ای برای صدور مجدد صکوک در آینده نزدیک وجود ندارد.

غیر از این دو عرضه صکوک، فعالیت اندکی در بازار داخلی وجود داشته است. در فوریه ۲۰۱۸، بانک الریان یک صکوک ۲۵۰ میلیون پوندی را فروخت که در بخش مسکن عرضه شد.

الناطور در مورد عرضه صکوک در بریتانیا برای سال آینده تردید دارد. او گفت: شرکت‌ها، مؤسسات مالی و سازمان‌های دولتی مستقر در بریتانیا، صادرکنندگان و سرمایه‌گذاران فعال در بخش صکوک نیستند.

ارائه صکوک سبز و ESG در دستور کار است 

بخش دیگری که قرار است امسال بیشتر مورد توجه قرار گیرد، ارائه صکوک سبز و همچنین بیشتر شدن اصول زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی(ESG) در حوزه تأمین مالی اسلامی است.

در ماه نوامبر، ذینفعان صنعت أمین مالی اسلامی در بریتانیا، به رهبری شورای مالی اسلامی بریتانیا (UKIFC)، یک گروه کاری سطح بالا (HLWG) در زمینه صکوک سبز ایجاد کردند. این ابتکار سه ساله که در حاشیه اجلاس آب و هوای سازمان ملل متحد COP۲۶ در گلاسکو آغاز شد، به دنبال تمرکز بر توسعه صکوک سبز و پایدار است. اعضای این گروه عبارتند از HMT، وزارت دارایی اندونزی و بانک توسعه اسلامی که به دنبال تمرکز بر صکوک سبز و پایدار هستند.

عمر شیخ، عضو مشاور UKIFC، گفت که این گروه غیرانتفاعی به دنبال تأسیس HLWG در بخش صکوک سبز است که در COP۲۶ راه‌اندازی شد. فعالیت‌های ۲۰۲۲ شامل جلسات کارگروه در سه ماهه اول و دوم، حضور در COP۲۷ و همچنین رویدادهای عمومی، کارگاه‌ها و گزارش‌های پیشرفت سالانه خواهد بود.

شیخ تصریح کرد: ما به دنبال برگزاری مجدد اجلاس جهانی مالی اسلامی و اهداف توسعه پایدار در طول مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر هستیم.

بازارهای خارج از کشور

بریتانیا و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در حال کار برای امضای توافقنامه تجارت آزاد تا پایان سال جاری هستند. شورای همکاری خلیج فارس یک شریک تجاری استراتژیک با بریتانیا است که ۲۲ میلیارد پوند (۲۹,۹ میلیارد دلار) صادرات بریتانیا و ۳۰ میلیارد پوند (۴۰.۹ میلیارد دلار) تجارت دوجانبه را به خود اختصاص داده است. در نتیجه، مقامات بریتانیا مشتاق خواهند بود تا از منابع مالی اسلامی و از طریق صندوق صادرات بریتانیا (UKEF)، اعتبار صادراتی این کشور را تأمین کنند.

یکی از سخنگویان UKEF گفت که خاورمیانه بیشترین سهم را در UKEF به خود اختصاص داده و حدود ۴۴ درصد از سبد بین‌المللی UKEF در سال ۲۰۲۰/۲۱ را کشورهای خاورمیانه تشکیل می‌دهند. به گفته این سخنگو، اکثر این موارد ناشی از حمایت از صادرات بریتانیا به عمان، امارات، عراق و عربستان سعودی است.

سخنگوی UKEF گفت: UKEF در حمایت از ساختارهای مالی اسلامی تجربه دارد و ما مشتاق هستیم تا از این تجربه بیشتر استفاده کنیم. مانند سایر بخش‌های مرتبط با مسائل مالی، پشتیبانی UKEF امکان تنوع بخشیدن به منابع مالی قابل دسترسی توسط دولت‌ها یا شرکت‌ها را فراهم می‌کند.

در گذشته UKEF در صکوک و سایر معاملات اسلامی شرکت داشته است. برای مثال، در تحویل چهار فروند هواپیمای ایرباس A۳۸۰ به خطوط هوایی امارات با تضمین صکوک صادرکننده در سال ۲۰۱۵ پشتیبانی کرد.

ظهور فین‌تک و دیجیتالی شدن

امام قاضی، شرکت حقوقی Foot Anstey، معتقد است که یکی از بزرگترین فرصت‌های تأمین مالی اسلامی در سال ۲۰۲۲ در پذیرش فناوری نهفته است.

قاضی گفت: فرصت‌هایی برای شرکت‌های فین‌تک وجود دارد تا با معرفی محصولات و خدمات تازه به نسل جوان، سهم بازار را به خود اختصاص دهند و رشد بازار را تسریع بخشند.(آنها) در دنیای خدمات مالی تازه وارد هستند و برای تحویل یکپارچه محصولات اخلاقی و کاملاً مطابق با ارزش‌های اسلامی بی‌تابی می‌کنند.

قاضی گفت که فرصت‌هایی برای همه فعالان بازار مالی اسلامی وجود دارد تا فناوری خود را برای افزایش کارایی و بهبود بازده ارتقاء دهند.

بانک‌های نوین اسلامی که خدمات منطبق با شریعت را ارائه می‌دهند، در چند سال گذشته فعالیت چشمگیری داشته‌اند و احتمالاً در سال ۲۰۲۲ نیز این روند ادامه خواهد داشت. به طور کلی بانک‌های اسلامی فعلی، عرضه دیجیتالی خود را در طول همه‌گیری افزایش دادند و این احتمالاً ادامه خواهد داشت.

فضل الریان گفت: ما قبلاً دیده‌ایم که بیش از ۳۰ هزار نفر از مشتریان بانک پلتفرم بانکداری دیجیتال ما را برای بانکداری روزمره خود با ما انتخاب کرده‌اند و گسترش این بخش با توجه به تقاضای مشتریان ادامه دارد.

سایر بانک‌های اسلامی بریتانیا نیز می‌توانند پلتفرم‌های جدیدی را برای برآوردن نیازها و خواسته‌های مشتریان خود ارائه دهند.

منبع: Salam Gateway

ترجمه گزارش: محمدحسن گودرزی