به گزارش مبشرین، بیش از ۴۳ سال است که از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد؛ حرکتی که جرقه‌های اولیه آن در مساجدی زده شد که در جریان این حرکت، تا پیروزی انقلاب و حتی پس از آن و در سال‌های دفاع مقدس همچون پایگاه و سنگری تاثیرگذار نقش ایفا کردند و قرار بود بنا به‌قول امام خمینی(ره) همچنان به‌عنوان سنگر و خاکریزی برای آرمان‌ها و ارزش‌های مکتبی انقلاب باقی بمانند.

اما متاسفانه مساجد ما علی‌رغم وجود چندین متولی از نهاد‌های مختلف که حضورشان نقش مردم‌پایگی و مدیریت مردمی را کمرنگ کرده و به مرور مساجد را نیز به حاشیه رانده است، اکنون نه تنها در حوزه‌های تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری بلکه در محیط‌های فرهنگ عمومی جامعه خاصیت و اثربخشی خودشان را از دست داده‌اند.

این جریان با وجود مراکز موازی همچون سرای محلات شهرداری‌ها، فرهنگسرا‌ها، کانون‌های وابسته به نهاد‌های دولتی و تبلیغی و به‌اصطلاح فرهنگی باعث شد تا مساجد از کمترین رونقی برخوردار باشند و از رسالت‌های ذاتی خود همچون فعالیت‌های قرآنی باز بمانند.

ضعف نسبی فعالیت‌های قرآنی در درون مسجد

در سال‌های گذشته با توسعه فعالیت‌های قرآنی خارج از مساجد، با ضعف نسبی فعالیت‌های قرآنی درون مسجد مواجه شدیم، به‌گونه‌ای که اکنون شاهد هستیم که فعالیت‌های قرآنی برخی از مساجد به حد قرائت یک صفحه قرآن بعد از نماز یا برگزاری یک جلسه تلاوت در مناسبت‌ها تقلیل پیدا کرده است و قاریان، حافظان و مربیان قرآنی در مکان‌هایی به غیر از مسجد فعالیت می‌کنند.

شاید به‌دلیل همین ضعف‌ها بود که مقام معظم رهبری با نگاهی آینده‌نگرانه و دقیق در روز اول ماه مبارک رمضان سال جاری و در محفل قرآنی و جمع خادمین قرآن با تاکید ویژه، طرح «هر مسجد یک پایگاه قرآنی» را پیشنهاد می‌دهند. بیان این موضوع توسط مقام معظم رهبری به نوعی بازگشت فعالیت‌های قرآنی به مساجد و تبدیل مساجد به پایگاه قرآنی است و ناظر به آسیب‌شناسی در مسئله‌ای است که عنوان شد.

قطعا بار‌ها این جمله را از لسان مسئولان و مدیران بسیاری شنیده‌ایم که مساجد بهترین مکان برای فعالیت‌های قرآنی هستند و گسترش و ترویج فعالیت‌های آموزشی و تبلیغی ترویجی قرآنی در مساجد ضروری است، اما تبدیل مساجد به پایگاه قرآنی الزاماتی دارد که رعایت آن‌ها می‌تواند ما را به هدف و شعار «هر مسجد یک پایگاه قرآنی» نزدیک نماید.

آنچه در قدم اول ضرورت دارد این است که امام جماعت مسجد یک چهره قرآنی یا آشنا به تفسیر و تبیین قرآن باشد. از طرفی دیگر لازم است که هیئت امنای مساجد با حمایت از این جریان شرایط را برای فعالیت قاریان، حافظان و معلمانی را که در حوزه قرآنی و برنامه‌های دانش‌بنیان در این عرصه فعالیت دارند، در مساجد ایجاد کنند.

همچنین، ضرورت دارد که پایگاه‌های بسیج مساجد به عنوان یک رکن فعال مسجدی اقدام به برگزاری دوره‌های قرآنی در حوزه‌های تربیتی کنند، همان‌گونه که قبلا حلقه‌های صالحین در مساجد فعال بودند و در قالب آن برنامه‌های قرآنی نیز اجرا می‌شد.

در کنار این موارد ضرورت دارد تا کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، فعالیت‌های متنوع و جذاب قرآنی را حمایت کرده و گسترش دهند؛ چراکه اگر حمایت از فعالیت‌های دانش بنیان قرآنی توسط مساجد و متولیان مساجد جدی گرفته شود، می‌توان امیدوار بود که این مطالبه به‌حق رهبری محقق شود.

از آنجا که مسجد محور امورات فرهنگی محل است، لذا تنها برای نمازگزاران مسجد نباید برنامه داشته باشد و هنر امام جماعت مسجد و دیگر تشکل‌های فرهنگی در مسجد آن است که برای افرادی که در همسایگی مسجد بوده و در آن مکان مقدس حضور پیدا نمی‌کنند، در این حوزه برنامه‌ریزی کنند و با تبلیغ درست آموزه‌های ناب قرآنی را بین همسایگان و مجاوران مسجد توزیع و آنان را با فرهنگ اسلامی قرآن آشنا کنند.

در این جریان حتی لازم نیست مسجد مرکز قرآنی مستقل یا دارای ساختار عریض و طویل باشد چرا که به دلیل وجود بعضی موانع، برخی از مساجد چنین امکانی را ندارند؛ بنابراین همین که مسجدی جلسه قرآنی در حد ختم قرآن یا آموزش روخوانی قرآن داشته باشد، موثر است. اگر همین جلسات قرآنی با مساجد سراسر کشور به هم پیوند بخورند، قطعا شبکه بزرگی از فعالیت‌های قرآنی شکل می‌گیرد که می‌تواند زمینه‌ساز پیوند میان مساجد و فعالیت‌های قرآنی شود.

در پایان می‌توان گفت همه این موارد به این بستگی دارد که انقلابی در نوع نگاه مدیران و مدعیان نهاد‌های تبلیغی، فرهنگی، دینی و دولتی به مساجد صورت بپذیرد و مراکز موازی فعالیت‌های اصیل مسجدی در محله‌ها و سطح جامعه تعطیل یا واگذار شود و دیوار بتنی بین مساجد و نهاد‌های دولتی برچیده شود و حمایت‌های تعریف شده و نهادینه شده مادی و معنوی با رعایت شأن و اعتبار ارکان مساجد صورت گیرد و مدیریت مساجد کشور به‌صورتی متمرکز و منسجم و یکپارچه صورت گیرد و در نهایت نگاه محله‌محوری و مسجدمحوری و نیز توجه مبنایی و راهبردی و کاربردی در چارچوب حکمرانی اسلامی و جهادی و انقلابی حاکم شود، تا در نهایت به عملیاتی شدن پیشنهاد مقام معظم رهبری در این خصوص هرچه بیشتر نزدیک شویم.

یادداشت از وهاب خدابخشی/ ایکنا